• Phụ nữ có gene BRCA 1 có thể phải mổ bỏ buồng trứng ở tuổi 35

Nữ diên viên nổi tiếng người Mỹ Angelina Jolie quyết định cắt bỏ bộ ngực và dự định cắt bỏ buồng trứng để giảm nguy cơ ung vì cô mang trong mình gene BRCA 1.

Time cover

Việt Hà, phóng viên RFA

Một nghiên cứu quốc tế lớn gần đây cho thấy phụ nữ có đột biến gene BRCA 1 có thể sẽ phải xem xét việc mổ bỏ buồng trứng sớm nhất là ở độ tuổi 35 để giảm thiểu nguy cơ bị ung thư buồng trứng và ung thư vú sau này. Tại sao các nhà khoa học đưa ra độ tuổi là 35?  những nguy cơ và lợi ích cần cân nhắc khi xem xét phẫu thuật này là gì với phụ nữ trẻ? Mời quý vị cùng Việt Hà tìm hiểu vấn đề này trong trang tạp chí sức khỏe đời sống.

Phẫu thuật bỏ buồng trứng để tránh ung thư

Năm 2013, thế giới xôn xao chuyện nữ diên viên nổi tiếng người Mỹ Angelina Jolie quyết định cắt bỏ bộ ngực và dự định cắt bỏ buồng trứng để giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng vì cô mang trong mình gene BRCA 1. Đây là một trong hai gene, BRCA 1 và BRCA 2, vốn được coi là nguyên nhân phổ biến của ung thư vú và ung thư buồng trứng ở phụ nữ. Điểm đáng chú ý là cô mới 37 tuổi khi làm phẫu thuật này, tức còn rất trẻ.

Trong bài viết đăng tải trên tờ New York Times hôm 14 tháng 5 vào cùng năm, nữ diễn viên cho biết các bác sĩ đã ước tính với gene di truyền này, cô có 87% nguy cơ bị ung thư vú và 50% nguy cơ bị ung thư buồng trứng.

Một nghiên cứu quốc tế lớn mới được công bố hôm 24 tháng 2 vừa qua đã cho một kết quả rất đáng chú ý về mối nguy thực sự của hai gene di truyền này với hai loại ung thư phổ biến ở phụ nữ, nhất là với phụ nữ trẻ. Tờ MedlinePlus của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ trích lời của bác sĩ Steven Narod, người đứng đầu nghiên cứu, thuộc đại học Toronto, Canada cho biết các nhà nghiên cứu có cơ sở mạnh mẽ để khuyến cáo phụ nữ có gen BRCA sẽ thực sự có lợi trong việc mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng và họ nên làm điều này vào tuổi 35.

Bác sĩ Don Dizon, thành viên Hiệp hội ung bướu lâm sàng Mỹ, bác sĩ chuyên khoa ung thư thuộc bệnh viện đa khoa Massachusetts giải thích về kết quả của nghiên cứu mới như sau:

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng giúp làm giảm nguy cơ bị ung thư buồng trứng khoảng 80%. Các bác sĩ ước tính việc mổ bỏ buồng trứng ở phụ nữ có gene BRCA 1 cũng giúp làm giảm 77% nguy cơ bị các ung thư liên quan khác

BS. Don Dizon: Điều khác mà nghiên cứu này chỉ ra là không phải bất cứ biến đổi gene BRCA nào cũng giống nhau liên quan đến với ung thư buồng trứng. Thường chúng ta nói bà có gene BRCA và bà nên làm phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng. Tuy nhiên nghiên cứu cho thấy nếu một người có BRCA 2 thì nguy cơ bị ung thư buồng trứng đến tuổi 40 không lên cao, do đó bạn có thể chờ thêm thời gian làm phẫu thuật này. Tuy nhiên nếu một phụ nữ có BRCA 1 thì nguy cơ bị ung thư buồng trứng ở tuổi 40 là từ 3 đến 4% và tăng lên 14% khi đến tuổi 50 tuổi. Đây là một kết quả quan trọng, vì nó cho thấy sự khác nhau về nguy cơ ung thư giữa hai biến đổi gene. Tuy nhiên phẫu thuận cũng giúp phụ nữ giảm nguy cơ tử vong vì nhiều nguyên nhân.

Cấu trúc protein của BRCA1 - nguyên nhân gây bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng. Wikipedia

Theo bác sĩ Dizon, với phụ nữ nói chung, những người không có hai gene di truyền này, tỷ lệ người bị ung thư buồng trứng ở độ tuổi 40 là khoảng từ 3 đến 5 người trên 100,000 người, rõ ràng là thấp hơn rất nhiều so với tỷ lệ này ở những người có gene BRCA 1.

Nghiên cứu dựa trên thông tin y tế của 5,787 bệnh nhân ở các nước Canada, Mỹ, Ba lan, Nauy, Áo, Pháp và ý. Nghiên cứu được thực hiện từ năm 1995 đến năm 2011. Mục đích nghiên cứu là để tìm hiểu mối quan hệ giữa việc mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng nhằm ngừa ung thư với tỷ lệ tử vong do các ung thư này tính cho đến độ tuổi 70. Bác sĩ Don Dizon cho biết sự khác biệt của nghiên cứu này với những nghiên cứu liên quan trước kia:

BS. Don Dizon: nghiên cứu tìm hiểu những phụ nữ chọn không qua phẫu thuật bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng, những người đã qua phẫu thuật này trước nghiên cứu và những người qua phẫu thuận trong quá trình nghiên cứu. Vì thế chúng tôi có thể có được những dữ liệu khá chính xác về kết quả và có thể xác định được mức độ rủi ro bị ung thư buồng trứng ở phụ nữ ở độ tuổi 40 hay 50 và ngoài 50, và theo dõi họ về sau này. Ngoài ra chúng tôi cũng tính toán được những lợi ích của việc mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng cũng như những rủi ro ở những phụ nữ mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng, đặc biệt là ở những phụ nữ trẻ tuổi chưa qua mãn kinh. Bởi vì dữ liệu cho thấy nếu một phụ nữ đã mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng khi cô ta chưa mãn kinh thì sẽ có rủi ro tăng cao về sau nay có thể khiến tử vong do những lý do khác.

Nhìn chung, kết quả nghiên cứu cho thấy việc mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng giúp làm giảm nguy cơ bị ung thư buồng trứng khoảng 80%. Các bác sĩ ước tính việc mổ bỏ buồng trứng ở phụ nữ có gene BRCA 1 cũng giúp làm giảm 77% nguy cơ bị các ung thư liên quan khác bao gồm ung thư ống dẫn trứng, và ung thư vú.

35 tuổi có phải là quá sớm

Điểm đáng chú ý trong nghiên cứu này là lần đầu tiên các bác sĩ đã đưa ra một độ tuổi cụ thể nên làm phẫu thuật bỏ buồng trứng với những phụ nữ có gene BRCA 1. Đó là độ tuổi 35.  Bác sĩ Steven Narod cho rằng việc chờ để làm phẫu thuật buồng trứng sau độ tuổi 35 là quá rủi ro, và các dữ liệu đáng kể khiến mọi người phải tin rằng phẫu thuật này chậm nhất vào độ tuổi 35 phải được coi là tiêu chuẩn chung cho phụ nữ có gene BRCA1.

Theo các bác sĩ, việc mổ bỏ buồng trứng trong phẫu thuật phòng ngừa ung thư buồng trứng của phụ nữ cũng đồng thời giúp giảm nguy cơ bị ung thư vú sau này vì đây là bộ phận có các hormone cho chu trình sinh sản của phụ nữ. Việc cắt bỏ buồng trứng sẽ giảm đáng kể lượng hormones estrogen và progesterone trong cơ thể, và do đó chặn hoặc làm chậm lại ung thư vú vốn cần những hormone này để phát triển. Những người có gene BRCA 1 và quyết định mổ bỏ buồng trứng cũng thường được khuyên nên mổ bỏ ống dẫn trứng vì họ cũng có nguy cơ cao hơn bị ung thư ống dẫn trứng.

Tuy nhiên theo bác sĩ Dizon, việc cân nhắc mổ bỏ buồng trứng ở độ tuổi 35 có thể đối với nhiều người sẽ là một khó khăn vì nó cũng ảnh hưởng đến một số yếu tố về sức khỏe sau này của người phụ nữ như sức khỏe tim mạch, và xương, đó là chưa kể các triệu chứng của tiền mãn kinh mà phổ biến nhất là những nóng bừng trong người gây khó chịu. Thêm vào đó, rất nhiều phụ nữ bây giờ lấy chồng và có con muộn, thậm chí có thể là sau độ tuổi 35. Bác sĩ Dizon nói:

...lời khuyên là bạn nên mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng ở độ tuổi 35. Đó chỉ là phản ánh ý kiến của người nghiên cứu về phẫu thuật ở tuổi 35 vì rủi ro về ung thư buồng trứng là 4% ở độ tuổi 40. Theo tôi đây là thông tin mà người phụ nữ có thể có và sử dụng để cân nhắc

BS. Don Dizon

BS. Don Dizon: Không có kết quả nào trong nghiên cứu này đưa ra lời khuyên là bạn nên mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng ở độ tuổi 35. Đó chỉ là  phản ánh ý kiến của người nghiên cứu về phẫu thuật ở tuổi 35 vì rủi ro về ung thư buồng trứng là 4% ở độ tuổi 40. Theo tôi đây là thông tin mà người phụ nữ có thể có và sử dụng để cân nhắc. Nếu người phụ nữ đã 35 tuổi và đã có con và không còn muốn có con nữa, và muốn làm phẫu thuật này thì họ có thể làm. Nhưng nếu một phụ nữ 35 tuổi, chưa có con thì con số 4% cho chúng ta thấy là dù rủi ro có tăng nhưng nếu bạn sẵn sàng chấp nhận tỷ lệ rủi ro này thì không cần thiết phải làm phẫu thuận. Vì vậy tôi nói là nghiên cứu này cho chúng ta thấy là phụ nữ nên mổ bỏ buồng trứng và ống dẫn chứng khi thực sự cần thiết.  Sự cần thiết này phụ thuộc vào từng người, vào độ tuổi sinh đẻ của họ…

Với các trường hợp quyết định mổ bỏ buồng trứng vì gene BRCA 1, để tránh các nguy cơ bị tim mạch hay yếu xương, các bác sĩ cũng có những giải pháp giúp họ có thể điều chỉnh cơ thể và đảm bảo sức khỏe, hạn chế những ảnh hưởng do phẫu thuật này gây nên. Tiến sĩ Jennifer Loud, thuộc Viện Ung thư Hoa Kỳ cho biết:

TS. Jennifer Loud: có những lo lắng về rủi ro đi kèm sau phẫu thuật như bị các triệu chứng mãn kinh. Những phụ nữ đã cân nhắc việc mổ bỏ buồng trứng hoặc đã phẫu thuật mổ bỏ buồng trứng có thể phải sử dụng liệu pháp hormone thay thế trong khoảng 1 năm cho đến khi cơ thể điều chỉnh quen dần với việc thiếu các hormone. Ngoài ra còn có các vấn đề khác liên quan đến hormone là xương yếu, bệnh tim mạch. Cũng có những cách để giảm các nguy cơ này như tập thể dục, giảm cân, và nếu xương yếu thì có thể uống thuốc để giảm mất xương.

Theo bác sĩ Narod, nguy cơ bị ung thư giảm đến 77% sau khi phẫu thuật ở phụ nữ mang hai gene BRCA 1 và BRCA 2, là một lợi ích lớn hơn rất nhiều so với việc phải qua các hóa trị liệu hay chiếu xạ sau này.

For magazine only: tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và những đóng góp về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa

Việt Hà xin chào tạm biệt quý thính giả và xin hẹn gặp lại vào sáng thứ ba tuần tới.