Hình chụp X-RAY bàn tay một bệnh nhân gout.
AFP
Bệnh gout, một dạng bệnh khớp, đang trở nên rất phổ biến trong những năm gần đây ở nhiều nước trên thế giới. Đây là bệnh gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh nhưng hoàn toàn có thể được kiểm soát bằng thuốc và chế độ ăn hợp lý.
Tại sao bị gout?
Đối với những người đã bị bệnh gout hay ở Việt Nam còn gọi là bệnh gút hay bệnh thống phong, một trong những câu hỏi thường được đặt ra là tại sao tôi bị gout. Câu trả lời thường gặp là do chế độ ăn nhiều protein, và vì vậy bệnh này thường được coi là bệnh của nhà giàu. Nhưng đó chỉ là quan điểm phổ biến trước kia. Với những thông tin và nghiên cứu khoa học mới, giờ đây người ta đã hiểu hơn về những yếu tố khiến một người có thể bị bệnh gout cũng như cách điều trị để kiểm soát bệnh tốt hơn.
Bệnh gout là một dạng bệnh khớp đã được phát hiện từ hơn 2000 năm về trước. Lúc mới được phát hiện người ta thường coi bệnh này là bệnh của vua chúa vì thường chỉ có nhà giàu ăn nhiều thịt cá mới hay bị mắc bệnh. Giờ đây căn bệnh đã trở nên phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới và nó đã không còn bị coi là bệnh của nhà giàu nữa, mặc dù chế độ ăn đóng góp một phần vào những triệu chứng của bệnh. Bác sĩ Larry Edwards, Chủ tịch Hiệp hội về bệnh Gout và Acid Uric của Hòa Kỳ, giải thích:
Có rất nhiều điều còn bí ẩn về chế độ ăn liên quan đến gout. Chế độ ăn không thôi không phải là một nguyên nhân duy nhất để gây nên bên gout ngay kể cả ở người bị bệnh béo phì.
-BS Larry Edwards
“Gout là một trong những bệnh khớp khá phổ biến, có thể là nhiều hơn từ 3 đến 4 lần so với bệnh thấp khớp. Đây là bệnh đang ngày càng trở nên phổ biến, với nhiều người mắc gout hơn. Trong vòng 25 đến 30 năm qua con số người mắc bệnh ở các nước phương tây đã gần gấp đôi và trên toàn thế giới con số người mắc gout cũng đã tăng gấp đôi. Có nhiều lý do khiến bệnh gout đang trở nên phổ biến hơn so với trước kia. Một số các vấn đề sức khỏe như béo phì bắt đầu ở Mỹ và sau đó lan ra toàn thế giới cũng khiến gout trở nên phổ biến hơn. Chế độ ăn của chúng ta cũng đã thay đổi trong vòng 25 đến 30 năm qua. Các loại nước ngọt có hàm lượng đường fructose cao từ chiết xuất của ngô (corn syrup) là một trong những rủi ro hàng đầu dẫn đến gout. Tất cả những thay đổi này đã góp phần làm số người mắc gout nhiều hơn.
Ngoài ra những thay đổi trong cách điều trị một số vấn đề về sức khỏe cũng là các yếu tố khiến bạn có thể mắc gout. Những người trên 50 tuổi thường uống aspirin để tránh nhồi máu cơ tim. Liều aspirin thấp cũng có thể làm tăng acid uric trong máu và làm tăng khả năng bị gout. Ngoài ra những người bị cao huyết áp và một số loại thuốc chống cao huyết áp cũng có khả năng bị gout vì nó làm tăng acid uric trong máu.”
Acid uric là một sản phẩm phụ tạo ra từ purine là một dạng protein hình thành trong cơ thể người và một phần là từ thực phẩm như các loại thịt cá và rau nhất định. Thông thường acid uric bị phân hủy trong máu và được thải ra ngoài qua đường tiểu. Nhưng khi cơ thể có quá nhiều acid uric hoặc do thận không làm tốt nhiệm vụ lọc thải loại acid này, thì acid uric sẽ tích lũy trong máu và dần lắng đọng thành những tinh thể sắc nhọn hình kim và bao quanh các khớp gây triệu chứng sưng đau.
Bàn chân một người đàn ông 65 tuổi bị bệnh gout. AFP PHOTO.
Thông thường người bị gout được khuyên nên cắt giảm ăn các loại thịt đỏ, cá hồi, cá ngừ, tôm, nấm. Nhiều người vì vậy cũng cho rằng đây là các thực phẩm chính khiến họ bị gout. Nhưng theo các bác sĩ, các loại thực phẩm này không phải là nguyên nhân chính gây nên bệnh. Nguyên nhân gây bệnh trong phần lớn các trường hợp bị bệnh gout là do gene. Bác sĩ Edwards nói:
“Có rất nhiều điều còn bí ẩn về chế độ ăn liên quan đến gout. Chế độ ăn không thôi không phải là một nguyên nhân duy nhất để gây nên bên gout ngay kể cả ở người bị bệnh béo phì. Phần lớn những người bị gout là vì có vấn đề về gene khiến thận của họ không có khả năng loại bỏ đủ Acid uric ra khỏi máu. Chế độ ăn nhiều purine đóng góp vào nguy cơ bị gout nhưng nó không đáng kể bằng phần purine mà cơ thể ta sản xuất ra hàng ngày. Vì vậy chúng tôi thường khuyên các bệnh nhân của mình phải tránh một số loại thực phẩm nhất định như thịt đỏ, nội tạng động vật như gan, mề, và các loại thủy sản có vỏ. Bia cũng là một nguy cơ quan trọng vì tôi đã nói về loại đường fructose trong chiết xuất từ ngô có trong các loại nước ngọt. Tất cả những yếu tố này làm tăng mức acid uric trong máu của bạn nhưng nó chỉ làm tăng mức acid trong chốc lát chứ không phải là liên tục. Vì vậy các loại thực phẩm này là nguyên nhân của các đợt gout ngắn chứ không phải là bệnh gout nói chung. Nếu một người bị gout do gene mà lại ăn rất nhiều tôm và uống nhiều bia trong một tối thì acid uric sẽ lên cao và tạo ra một cơn gout, nhưng thức ăn này không phải là nguyên nhân gây ra gout nói chung, chúng chỉ làm cho các triệu chứng gout thêm nặng ở những người đã có gout.”
Kiểm soát bệnh gout thế nào?
Câu hỏi thứ hai mà người bị bệnh gout thường gặp đó là liệu bệnh gout có thể được chữa khỏi hoàn toàn hay làm sao tôi có thể kiểm soát được căn bệnh này.
Việc chữa trị bệnh gout chủ yếu dựa vào hai loại thuốc chính là thuốc làm giảm đau thông thường và thuốc làm giảm acid uric trong máu. Người bị bệnh gout thường được các bác sĩ kê đơn cùng một lúc hai loại thuốc này. Về cơ bản việc sử dụng các loại thuốc này đúng quy định của bác sĩ có thể giúp họ kiểm soát được bệnh. Bác sĩ Larry Edwards nói:
“Chúng ta có nhiều loại thuốc rất tốt cho bệnh này. Và phần lớn những người bị gout uống các thuốc này thì đều có thể kiểm soát được bệnh. Nhưng về một điều trị hoàn toàn cho gout thì có nghĩa là bệnh chấm dứt hoàn toàn và người bệnh không phải dùng thuốc lại nữa. Người bị gout bây giờ cần phải dùng thuốc cả đời. Có hai loại thuốc dùng cho gout là thuốc chống viêm cho các triệu chứng cấp tức là đau nhức khớp, đó chỉ là một phần nhỏ nhưng điều quan ngại lớn hơn cả là gout là do mức uric acid lên cao trong máu nên có một số loại thuốc đang được sử dụng và một danh sách rất dài các loại thuốc đang được cơ quan FDA của Mỹ xem xét để chấp nhận cho sử dụng.
Chúng ta có nhiều loại thuốc rất tốt cho bệnh này. Và phần lớn những người bị gout uống các thuốc này thì đều có thể kiểm soát được bệnh.
-BS Larry Edwards
Đó là các thuốc quan trọng trong điều trị gout. Một người bị gout, họ dùng thuốc điều trị ví dụ như allopurinol hay một số khác như Febxostat, Pegloticase, hay probenecid đều có tác dụng. Một khi bạn đã dùng thuốc này và mức uric acid trong máu đã xuống mức quy định, theo phần lớn các hướng dẫn hiện tại là ở mức 600 mg/ dl và bạn duy trì ở mức đó thì các triệu chứng sẽ từ từ biến mất. Và những phá hủy ở xương mà người bệnh có trước đó do gout sẽ dần lành lại. Cho nên có điều trị rất tốt với gout nhưng người bệnh phải dùng thuốc cả đời.”
Những người tìm hiểu về cách điều trị bệnh gout qua internet hay báo chí, quảng cáo, đôi khi cũng có thể tìm thấy các thông tin nói rằng bệnh gout có thể được chữa khỏi hoàn toàn nhờ một loại thảo dược ở châu Á hoặc uống nhiều nước quả cherry. Trên thực tế vẫn chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu để khẳng định hoàn toàn những thông tin này. Với loại nước quả cherry được một số người cho rằng có thể giúp chữa khỏi bệnh gout, các nhà khoa học đến giờ vẫn chưa thể phủ nhận hay khẳng định tác dụng này. Một nghiên cứu mới đây cho thấy trong loại quả này và một số loại quả khác như blueberry có một chất giúp làm giảm mức acid uric. Vitamin C trong các loại quả này cũng được xác định là giúp làm giảm acid uric. Tuy nhiên liều từ 500 đến 1000 mg vitamin C chỉ giúp giảm một lượng rấ nhỏ acid uric mà thôi.
Với người bị bệnh gout, điều quan trọng nhất là chế độ ăn uống. Việc theo đuổi một chế độ ăn cắt giảm đáng kể các loại thực phẩm tạo nhiều purine trong cơ thể như thịt đỏ bao gồm thịt bò, cừu, các loại cá hồi, cá ngừ, nấm, măng tây và thủy sản có vỏ, hạn chế nước ngọt và bia, có thể giúp người bệnh ổn định sức khỏe.
Trên thực tế, có người nói rằng sau khi uống thuốc và theo đuổi chế độ ăn hợp lý họ đã không còn bị những cơn gout tấn công và họ thậm chí đã dừng thuốc hoàn toàn. Liệu đây có phải là do gout đã được chữa khỏi hoàn toàn? Theo bác sĩ Larry Edwards, gout cho đến lúc này vẫn chưa được xác định có thể chữa khỏi hoàn toàn:
“Điều này có thể xảy ra nhưng không phải là nhiều. một điều quan trọng là chế độ ăn là để giảm cân ở người bị thừa cân và điều này rất đúng với nước mỹ trong khi ở các nước khác thì chưa hẳn là gout có liên quan đến béo phì như ở Mỹ. Nhưng ở đây nếu bạn bị béo phì và bạn giảm cân ở mức gần tiêu chuẩn cho phép thì nguyên nhân khiến mức uric acid lên cao sẽ giam dần theo thời gian. Và có thể là bạn không cần phải uống thuốc nữa. Nhưng nếu chỉ là không ăn thịt đỏ nữa và nội tạng hay cá có vỏ thì thương là không đủ để đảo ngược tình huống và vì vậy phần lớn những người bị gout vẫn phải uống thuốc cả đời. Có thể là bạn điều trị gout tích cực trong nhiều năm và sau đó ngừng thuốc và không thấy có dấu hiệu gì của gout trong môt thời gian nhưng lâu dần các nguyên nhân khiến bạn bị gout sẽ từ từ quay trở lại và gây gout trở lại.”
Mặc dù các bác sĩ xác định gout chưa thể được chữa khỏi hoàn toàn nhưng rõ ràng với việc điều trị thuốc tích cực cộng với một chế độ ăn hợp lý, người bị bệnh gout hoàn toàn có thể kiểm soát được căn bệnh, hạn chế tối đa các đợt tấn công của gout, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống của mình.
Tạp chí sức khỏe đời sống tuần này xin tạm dừng tại đây. Việt Hà cảm ơn quý vị đã quan tâm theo dõi. Xin quý vị chia sẻ các thông tin và những đóng góp về các vấn đề y tế, sức khỏe đến trang tạp chí sức khỏe đời sống tại email vietha@rfa.org hoặc www.facebook.com/vietharfa
Việt Hà xin chào tạm biệt quý vị và xin hẹn gặp lại vào sáng thứ ba tuần tới.
No comments :
Post a Comment