• Nails Việt toàn nước Anh đang lo lắng

Nghề sơn sửa móng tay. Ảnh minh họa

Lê Hải - RFI

 

Suốt một tuần qua dồn dập nhiều sự kiện diễn ra trên khắp nước Anh khiến người Việt đang làm việc trong ngành nails lo lắng và bàn tán. Một loạt các tờ báo lớn của Anh tập trung mô tả các tiệm nails của người Việt khai thác nhân viên như nô lệ, thậm chí có người bị ép bán dâm. Các bài báo này đồng loạt xuất hiện trong chiến dịch của bộ Nội vụ Anh siết chặt kiểm soát dân nhập cư trái phép.

Mới thứ Tư vừa rồi cảnh sát và biên phòng đã ập vào hai shop làm móng tay của người Việt ở Glasgow để kiểm tra giấy tờ và xử lý những người Việt được thuê mướn trái pháp luật hoặc nhập cư trái phép vào nước Anh. Đó chỉ là một trong số những hoạt động của bộ Nội vụ trên khắp nước Anh để siết chặt việc quản lý người nhập cư. Trước đó họ đã chuẩn bị tâm lý cho dư luận của người dân Anh bằng việc thuê xe ô tô kéo biển quảng cáo đi khắp các ngả đường cảnh báo những người vượt biên vào nước Anh đi làm lậu, cần phải tự nguyện hồi hương, nếu không sẽ bị bắt giữ. Và nghiêm trọng hơn, là mới gần đây một loạt các tờ báo lớn của Anh tập trung mô tả các tiệm nails của người Việt là khai thác nhân viên như nô lệ, thậm chí có người bị ép bán dâm.
Các bài báo khác nhau đã được nhiều tờ báo ở Việt Nam dịch lại và đưa lên mạng, được những người Việt không biết tiếng Anh ở bên này đọc và truyền tai nhau, tạo ra một làn sóng hoang mang trong ngành nails của người Việt ở nước Anh này. Trong lúc có tổ chức kêu gọi mọi người cùng họp bàn và chấn chỉnh những gì sai phạm, thì có nhóm kêu gọi blogger trên facebook viết bài đáp trả trên báo Anh hoặc gửi email công kích các nhà báo đã viết ra các bài báo đó, và thậm chí cả đến tòa soạn để ném trứng và cà chua.

Buôn nô lệ và nạn lao động bất hợp pháp
Trước hết, điểm qua nội dung ban đầu trên các tờ báo, thì có thể gói gọn lại câu chuyện trong hàng tít dài mà tờ Daily Mail chạy hôm Chủ Nhật vừa rồi: "Mua bán nô lệ ở các tiệm móng tay của Anh - Các nạn nhân của buôn người từ Việt Nam bị khai thác trong các salon làm đẹp và buộc bán dâm như thế nào". Phóng viên Rebecca Seales nói có khoảng 30.000 tiệm nails trên khắp nước Anh, rồi thuật lại lời khai trước tòa của một người đàn ông 28 tuổi bị buộc phải làm việc trong một tiệm nails để trả nợ số tiền 23.000 bảng lúc sang đây, sau 7 năm đã trốn thoát được và nay làm nhân chứng để cảnh sát buộc tội người chủ tiệm, và tòa xử 11 năm tù.
Cùng đề tài này trên báo Sunday Times còn có ý kiến của hai hiệp hội ngành nails ở Anh ước tính có khoảng 100.000 người Việt đang làm trong ngành này, trong khi con số người sinh ra ở Việt Nam hiện có giấy tờ chính thức để sống ở Anh chỉ là 29.000 người, cho thấy một số lượng lớn thợ nails người Việt trong các tiệm là không có giấy tờ. Phóng viên George Arbuthnott đã dành nhiều thời gian để làm một phóng sự điều tra có tựa đề là "Phơi bày xì-căng-đan nô lệ trong các tiệm nails". Tác giả nêu ra con số là trong tổng cộng 100 tiệm nails bị kiểm tra trên toàn nước Anh thì có 150 di dân bất hợp pháp, và lấy ý kiến của giới chuyên gia đánh giá con số người Việt bị buôn người đem vào Anh là còn nhiều hơn tỷ lệ đó. Bài báo trích lời nghị sĩ quốc hội Peter Bone mô tả qui mô của mạng lưới buôn người là kinh khủng và ẩn hoàn toàn. Phóng viên Cherry Wilson trên tờ The Sun chạy hàng tít rằng các cô gái làm việc trong tiệm nails bị ép bán dâm.
Các bài báo trên tờ Guardian thì thận trọng hơn khi nói đến con số người bất hợp pháp, nhưng lại nhắc nhở khách hàng người Anh về nguy cơ tiệm nails của họ khai thác lao động nhập cư rẻ tiền bất hợp pháp, điều đó có thể còn gây hại nhiều hơn cho ngành nails Việt ở Anh vì mất khách. Ngoài ra cũng cần thấy rằng các bài báo này đồng loạt xuất hiện trong chiến dịch của bộ nội vụ Anh siết chặt kiểm soát dân nhập cư trái phép. Không chỉ trong tiệm nails mà liên tục có nhiều người Việt bị cảnh sát kiểm tra giấy tờ ngay trên đường ở các khu có đông người Việt sống.

Các bài báo gây chấn động giới nhập cư gốc Việt
Có thể thấy các bài báo đã làm chấn động cộng đồng người Việt ở Anh, mà một nửa là những người nhập cư sau này, trong đó có rất nhiều người đang chờ được hợp pháp hóa giấy tờ, hoặc thậm chí hoàn toàn bất hợp pháp, được gọi là "người rơm". Phần thì lo sợ trước chiến dịch kiểm tra, phần thì bị nêu đích danh trên báo chí cả ở nước Anh lẫn ở Việt Nam, cho nên tất cả đều hoang mang và ngả nghiêng theo nhiều luồng ý kiến khác nhau.
Trong những ngày đầu tuần trang mạng ViệtHome.co.uk giới thiệu một nhân viên người Trung Quốc chuyên tiếp thị cho một loại sản phẩm sơn nói rằng sẽ giúp viết bài lên một tờ báo nhỏ trong ngành để phản bác, kèm theo là một số ý kiến vận động gửi thư phản đối báo Anh, nhưng hiện không còn nhiều người tham gia tranh luận trên trang mạng Việt Voice do cô Trung Quốc nọ lập ra nữa.
Một tờ báo khác của người Việt ở Anh là trang mạng NetViệt.co.uk thì nhìn vấn đề có chiều sâu hơn. Tổng biên tập Lê Kiên bên cạnh các bài dịch và tổng hợp từ các nguồn tin khác nhau, còn có thêm tin chi tiết từ chính phiên tòa đã được báo chí nhắc tới, và đặc biệt là các bài xã luận do chính anh viết.

Cơ hội để người Việt ở Anh nhìn lại chính mình

Nếu nhìn về lợi ích chung của cộng đồng người Việt ở Anh thì cú sốc từ các bài báo vừa rồi có lẽ đã tác động tích cực khiến người Việt ở Anh phải nhìn lại bản thân và những người mới nhập cư nhận thức rõ hơn về quyền lợi và trách nhiệm của mình trong một xã hội văn minh dân chủ. Rất nhiều người từ các làng quê nghèo ở miền bắc Việt Nam, đặc biệt là Hải Phòng và Nghệ Tĩnh, xem nước Anh là cứu cánh kinh tế, sang đây hàng chục năm vẫn cứ ăn bám vào hệ thống an sinh xã hội và trợ cấp nhà cửa, trong khi đang kinh doanh kiếm được rất nhiều tiền, hay làm giàu bất chính bằng nghề trồng ma túy, tạo ra hình ảnh xấu khiến người dân Anh khó chịu, đặc biệt là trong tình hình kinh tế khó khăn và những người đi làm phải đóng thuế rất cao. Điều đó cũng đang tạo ra sự phân chia ngày càng rõ giữa những người Việt Nam đã có quốc tịch Anh và những "người rơm" Việt Nam vượt biên vào đảo quốc này.